Üniversitelerimizin Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması*

“Üniversitelerimizin Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması” temalı proje, Üniversitelerimizin ülkemiz hedefleri kapsamında, başta bulundukları şehir ve bölge ile bütünleşmesinin sağlanması, iktisadi, sosyal ve beşeri sermayeyi geliştirmesi adına yükseköğretim kurumlarımızdan misyonlarını tekrar gözden geçirmeleri, tek tipten uzaklaşarak kurumsal farklılık ve çeşitliliğe yönelmeleri ve güçlü yönlerini dikkate almaları amaçlı bir projedir.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından koordine edilen ve Kalkınma Bakanlığımızla birlikte eşgüdüm halinde yürütülen "Üniversitelerimizin Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması" temalı proje çalışması kapsamında, 5 pilot üniversitenin belirlenmesine yönelik değerlendirme süreci tamamlanmış ve sonuçları 18 Ekim 2016 tarihinde, 2016-2017 Yükseköğretim Akademik Yılı Açılış Töreninde Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanmıştır.

 Bu kapsamda; 

Bingöl Üniversitesi; tarım ve havza bazlı kalkınma alanında,

Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi; hayvancılık alanında,

Düzce Üniversitesi; sağlık ve çevre alanında,

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi; tarım ve jeotermal alanında,

Uşak Üniversitesi; tekstil, dericilik ve seramik alanında 

bölgesel kalkınma odaklı misyon farklılaşması projesinin pilot yükseköğretim kurumları olarak belirlenmiştir.

Düzce Üniversitesi’nin Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyonu

Sağlık alanında Sağlık Turizmi ve Çevre alanında Atık Geri Kazanımı konularında ihtisaslaşmak suretiyle bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlamaktır. Sağlık Turizmi ile Bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlamak üzere Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GTT) Uygulama ve Araştırma Merkezi kurularak, ArGe, üretim, eğitim ve uygulama çalışmalarının gerçekleştirilmesi ve Tarımsal Atıkların Endüstriye Geri Kazanımı Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin kurularak, tarımsal atıklardan kompozit ve kimyasal madde eldesinin temel ArGe ve pilot ArGe çalışmalarının gerçekleştirilmesidir.

İhtisaslaşma çalışma süreci kapsamında birimlerden sağlık ve çevre alanlarında proje önerileri toplanarak üst yönetimde değerlendirilmiştir. Yapılan odak-grup görüşmeleri sonucunda ilgili alanlarda bölgeye katkı sağlayacak çalışmanın nasıl yürütülmesi gerektiği, sürecin yönetimine ilişkin katılımcı bir yaklaşımla tüm fikirlerin paylaşımı gerçekleştirilmiştir. Yürütülen odak grup görüşmeleri ışığında ihtisaslaşmanın sağlam temeller üzerine yapılandırılması ve bu çalışmaların etkin olarak yönetilebilmesi için bir koordinatörlük kurulması kararlaştırılmış ve Üniversitemizde Çevre ve Sağlık Teknolojilerinde İhtisaslaşma Koordinatörlüğü oluşturulmuştur. (http://www.cevresaglik.duzce.edu.tr)

Bununla birlikte Üniversitemizin ihtisaslaşacağı alanlarda belirlediği programların ve/veya projelerin gerçekleştirilmesi için, sağlık, çevre ve işletme alanlarında üniversitemiz birimlerinde yetkin personellerle proje değerlendirme ve yazma ekipleri kurulmuştur.

YÖK’ün belirlediği ihtisaslaşma projesinin ilk yılında Üniversitemiz, kurulum ve donanım çalışmaları ile öncelikle personelimizin eğitimlerinin tamamlanmasını, ikinci yıldan itibaren Ar-Ge çalışmaları ve eğitim-yayılım çalışmalarının yürütülmesini ve üçüncü yıldan itibaren ise üretimi destekleyerek tabana yayılımın gerçekleşmesini hedeflemektedir.

      Düzce Üniversitesi’nin Çevre ve Sağlık Alanında İhtisaslaşma Gerekçesi

Bölgemizin ekonomisi ağırlıklı olarak Tarım ve Orman ürünlerine dayalı olup; enerji, sağlık ve savunma sanayii gibi katma değeri yüksek sektörlerde üretimin sınırlı olduğu ve sermaye birikiminin, Türkiye ortalamasının oldukça altında olduğu bilinmektedir. Bu nedenle bölgemiz, öncelikli olarak katma değeri yüksek sektörlerde yatırıma ihtiyaç duymaktadır. Tarımsal kaynakların yanısıra doğal güzellikleri ile bölgemiz, turizm alanında da oldukça yüksek bir potansiyele sahiptir. Bölgemizin ihtiyaçları ve potansiyeline ilişkin veriler ışığında, Üniversitemiz Sağlık Turizmi ve Atık Geri Kazanımı konularında ihtisaslaşmak suretiyle bölgeye bilgi, nitelikli insan kaynağı ve gelir getirici ortam sağlayarak bölgesel kalkınmaya katkı sunmayı hedeflemektedir. Üniversitemizin ihtisaslaşacağı alanlarda bölgemizin ve üniversitemizin sosyal, teknolojik, ekonomik ve çevresel faktörleri ve bu faktörlerin üniversiteye olan etkileri incelenmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Düzcenin doğal kaynakları ve farklı bitki türlerinin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GTT) için iyi bir kaynak olduğu, GTT çalışmalarında kullanılacak materyallerin üretilmesinde yöre halkının aktif katılımı, Ankara ve İstanbul metropollerine yakınlık, modern tıp alanlarında rekabet edebilirliğinin düşük olması vb. faktörler nedeniyle sağlık alanında GTT’nin en uygun seçenek olduğu görülmüştür. Ayrıca Üniversitemizin bu alanda çalışmaları başlatabilecek akademik kadroya ve önemli bir alt yapıya sahip olması da GTT’nin seçilmesinde rol oynamıştır. Üniversitemiz öğretim elemanları tarafından fındık kabuğu ve arı ürünleri ile ilgili çok çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda üniversitemizin, Ar-Ge ve üretim çalışmaları sonucunda elde edilecek bilgi birikimlerini eğitim ve yayılım çalışmalarının yanında uygulamalar ile bölge insanına aktararak GTT alanında yetkinleşmesi, sahip olduğu olanaklarla GTT’ye dayalı gelir elde etmesi planlanmaktadır. Sonuç olarak Üniversitemiz, hem özel bir alanda ihtisaslaşmış hem de bölgesel kalınmaya katkıda bulunmuş olacaktır. Bölgenin önemli değerlerinden başta fındık olmak üzere, tarımsal ürünlerin birincil amaçla kullanımından artan atıkların, kompozit ve kimyasal katma değerli endüstriyel ürünlere dönüşmesi sağlanarak, hali hazırdaki mevcut üretim potansiyeli farklı bir alanda da kullanılmış olacak ve böylece bölgenin tarımsal atıklardan da gelir elde etmesi sağlanarak bölgesel kalkınmaya katkıda bulunulması sağlanacaktır.

Bu Aşamaya Nasıl Gelindi?

Üniversitelerin hem bulundukları bölgeye olan katkılarını arttırmak hem de belirli alanlarda ihtisaslaşmaya teşvik etmek amacıyla özellikle 2006 yılı sonrasında kurulmuş olan yükseköğretim kurumlarına yönelik "Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması" çalışması Haziran 2015'te YÖK ve Kalkınma Bakanlığının işbirliğiyle başlatılmıştır. 

Çalışma kapsamında, 2015 yılı Haziran ve Ağustos aylarında Bingöl ve Ordu'da ilgili Üniversitelerin Rektörlerinin katıldığı bilgilendirme toplantıları gerçekleştirilmiş; bu kapsamda ilgili Üniversite Rektörlerinin görüşleri alınmış ve proje çalışmaları başlatılmıştır. Bölgesel kalkınma odaklı misyon farklılaşmasını hedefleyen bu proje kapsamında teşvik amaçlı 5 pilot üniversite belirlenmesi kararlaştırılmıştır. Bu sürecin ilgili paydaşlarla sistematik ve sürdürülebilir şekilde yürütülmesine ve izlenmesine yönelik olarak Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının koordinasyonunda bir komisyon oluşturulmuştur. Komisyonda YÖK'ün dışında, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı temsilcileri ile konusunda uzman öğretim üyeleri yer almıştır. 

9 Haziran 2016 tarihinde ilgili Üniversite Rektörleri ile Yükseköğretim Kurulu'nda toplantı gerçekleştirilmiş ve sonrasında "Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması" çalışmasında pilot üniversite olarak yer almak isteyen üniversitelerden niyet beyanları talep edilmiştir.

Niyet beyanında bulunması beklenen 2006 yılından sonra kurulan 40 üniversitenin, 24'ü bu süreçte yer alma isteklerini Senato Kararları ile birlikte iletmiş ve bu 24 üniversite, Komisyon tarafından belirlenen 3 ana kategoride "Bölgenin Mevcut Durumu, Üniversitenin Potansiyeli, Bölge-Üniversite İlişkisi", birçok parametre dikkate alınarak ve bölgesel normalizasyon çalışmaları da yapılarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonrasında 15 aday üniversitenin yer aldığı bir liste oluşturulmuştur. 

Belirlenen bu 15 üniversiteden, bölgesel kalkınma odaklı olarak öz değerlendirme raporlarını hazırlamaları ve 19 Eylül 2016 tarihine kadar YÖK'e iletmeleri bildirilmiş, aday olarak belirlenen 15 üniversiteden 12'si raporunu Komisyona iletmiştir. 

Raporlar, Komisyon tarafından ayrıntılı olarak incelenmiş, 10 Ekim 2016 tarihinde ilgili 12 Üniversite Rektörü ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığında bir araya gelinmiş ve her bir Üniversite Rektörü ile ayrı ayrı uzun mülakatlar gerçekleştirilmiştir. 

Bu değerlendirmeler sonrasında; Bingöl Üniversitesi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi ve Uşak Üniversitesi belirlenen alanlarda bölgesel kalkınma odaklı pilot üniversite olarak belirlenmiştir.

Sürecin Bundan Sonraki Aşaması Nasıl Yürütülecek?

Sürecin bundan sonraki aşamasında, seçilen 5 pilot üniversitenin içinde bulundukları bölgenin kalkınma odaklı gelişimine yönelik olarak belirlenen alanlarda önerecekleri projeleri Komisyon tarafından ayrıntılı olarak değerlendirilecek ve YÖK'ün koordinasyonunda belirlenecek yöntemle desteklenecektir.

Araştırma Odaklı Misyon Farklılaşmasına Yönelik Yeni Bir Çalışma Daha Başlatıldı

Sayın Cumhurbaşkanımızın yönlendirmesi ile araştırma odaklı misyon farklılaşmasına yönelik ikinci bir çalışma daha başlatılmıştır. Bu çalışma da aynı yöntemle sistematik olarak çalışılacak ve en kısa sürede sonuçlandırılacaktır.