17 Ağustos depreminin üzerinden 87 gün geçtikten sonra, henüz depremin yaraları sarılmaya çalışılırken, dünya tarihinde bir imza atarak, bir ikinci deprem geldi. 12 Kasım 1999. Bu kez depremin merkez üssü Düzce’ ydi. .. Saatler 18.57’ yi gösterdiğinde, Düzce kuvvetli bir darbe ile sarsıldı ve yıkıldı. Bu kez 17 Ağustos depreminden daha büyük şiddetle sarsılan düzce 30 saniye içinde adeta yerle bir oldu. Merkez üssü Düzce olan deprem, Kaynaşlı’ yı da yerlebir ederken, Bolu’ nun da bir bölümünde can ve mal kayıplarına neden oldu.

Depremin ilk sarsıntısı kadar, soba, ısıtıcı ve ocaklardan kaynaklanan yangınlarda dehçet saçtı. Düzce İtfaiye Müdürlüğü binasının yıkılması, itfaiyecilerin ve araçlarının enkaz altında kalması nedeniyle yangınlara ancak çevre ilçelerden gelen ekipler tarafındna müdahale edilebildi. Şehir merkezinin ana caddeleri yıkılan binaların enkazları ile kapandığınan hastaneye yaralı taşımaya çalışan araçlarda yollarda mahsur kaldılar. Düzce devlet hastanesinin eski bloğunun yıkılıp yeni blokların hasar görmesi nedeni ile yararlılara ilk müdahale kısıtlı imkanlarla bahçede yapılabildi. Gecenin ilerleyen saatlerinde, çevre il ve ilçelerden askeri ve sivil arama, kurtarma, ilk yardım ekipleri, ambulanslar Düzce’ ye ulaşabildi. Ancak 17 Ağustos depreminin tecrübeleri nedeniyle bu kez müdahaleler ve yardımlar daha organize bir şekilde bölgeye akıyorsu. Gece boyunca süren arama ve kurtarma çalışmaları ile binlerce kişi enkaz altından sağ olarak kurtarılırken yitirilen canların sayısı her geçen dakika daha da artıyordu.

Günün ilk ışıkları ile birlikte felaketin boyutları gözler önüne serilmeye başladı. Düzce, Kaynaşlıve Bolu il merkezinin bir bölümü enkaz haline gelmişti. Kaynaşlı’ da sağlam denebilecek bina kalmazken,düzce’ nin %80’ inin yıkıldığı belirlendi. Düzce tarihi yapılarındna Merkez camii, vergi dairesi, Düzce Lisesi, Düzce belediyesi, eski hastane binaları yıkılırken, fakülte binası ve adliye binasıda büyük hasar gördü.

12 Kasım depremindeDüzce, Akçakoca, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı ve Yığılca’ da toplam 710 kişi hayatını kaybederken 2679 kişi de yaralandı.

17 ağustos depremi ile birlikte kurulan çadırkentler bu kez daha yaygın olarak kurulmaya başlandı. İlk anda hemen hemen her mahallde her geniş alanda çadırkentler oluşturuldu. Yine 17 Ağustos depremi ile inşaasına başlanan prefabrike konutların yapımına hız verşldş ve sayıları artırıldı.

12 Kasım’ dan bir hafta sonra çadırkentlerin sayısı 52’ ye çıkarıldı. Toplam 14 bölgede de prefabrike konutlar oluşturuldu. 1999 yılı sonunda 1365 adet prefabrike konutun dağıtımı gerçekleştirildi. Prefabrike konutların tamamlandığında sayıları 5962’ ye ulaşmıştı. Bu konutlarda yaşayan insanların sayısı da 21 bin 320 kişi oalrak tespit edildi.

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

12 KASIM DÜZCE DEPREMİ RAPORU

 12 Kasım 1999 depremi, Düzce fayının hareketi sonucu oluşmuştur. Bu fay Akyazı ile Bolu dağı tüneli arasında doğu batı yönünde yaklaşık 73 km. uzunluğundadır. 17 Ağustos 1999 depreminde Düzce fayının Akyazı-Gölyaka arasında kalan 30 km.lik batı bölümü kırılmıştır. 12 kasım 1999 depremi ise fayın Gölyaka doğusunda kalan 43 km.lik bölümünün kırılması sonucu oluşmuştur.

Bu yüzey kırığı Gölyaka batısından başlar. Buradan doğru Efteni gölü güneyinden geçerek, Kaynaşlı yönüne doğru devam eder. Kaynaşlı ilçesi içerisinden geçerek E-80 karayolunu yaklaşık olarak doğu batı yönünde keser. TEM otoyolu viyadükleri doğusunda çatallanarak doğuya doğru iki kol halinde uzanır. Asar suyu vadisindeki 5 km.lik bölümünde, henüz yapımı devam eden TEM otoyolu dolgusunda yer yer izlenen kırık, Bolu tüneli kuzey girişinin 1.5 km. batısına kadar izlenmiştir.

12 Kasım 1999 depreminde, Düzce ovasının güneybatı ucundan, doğuya doğru Aksu, açma, Hamamyanı (Kaplıca), Kalyoncuoğlu, Aydınpınar, Çakırhacı İbrahim, Beyköy, Ovapınar, Fındıklı, Kaynaşlı merkezi, Darıyeri Hasanbey yerleşim alanları ile kabaca tanımlanabilecek bir güzergahı izleyen diri fay sistemi yenilmiştir.

Fayın büyük bir bölümü Düzce ovasının güneyde yüksek dağlık alan ile birleştiği tatlı engebeli bir kuşağı izlemektedir. 12 Kasım'da kırılmış olan fayın Bolu ovasının kuzeybatı köşesinde, Elmalık yerleşim alanından belirgin olarak başlayarak güneydoğuya doğru uzanan ve bu depremde kırılmamış olduğu görülen bir diğer diri fay parçası ile olan olası bağlantı bölgesinde de yüzeyde önemli bir deformasyon dikkati çekmemektedir.

 Sismogramların değerlendirilmesi öncesinde, kırık boyunca ortalama atımın 350 cm. dolayında kabul edilmesi uygun gözükmektedir. Doğrultu atıma ek olarak, Kaynaşlı dolayında, yani iki fay parçasının olası buluşma bölgesinde batı fay parçasının güney bloğunda sistematik bir alçalma izlenmekte. Yer, yer 1 metreye ulaşan bu düşey hareket iki sağ-yanal atımlı fayın birbirine göre sağa çekme gösterdiği bu bölgede beklenen bir durum olarak değerlendirilebilir. Benzer şekilde Efteni gölü dolayında da düşey atımın artması bu bölgedeki fay doğrultusundaki bükülme ile uyuşumludur. Düzce fayının batıdaki Sapanca fayı ile geometretik ilişkisi, Düzce ovasının, güneybatı köşesinden genişlemeye devam ettiğini gösteren bir özellik taşımaktadır.

 12 Kasım 1999 depremi yüzey kırığının Efteni gölü doğusunda kalan 33 km.lik kesiminde, sağ yönlü doğrultu atımlı faylanma deformasyonu izlenmiştir. Bu kesimde fay zonunun genişliği 10 m. ile 500 m. arasında değişmektedir. Bu bölümünde seyrek aralıklı yapılan ölçümlerde, fay blokları arasında maksimum 410+/- cm.lik sağ yönlü yer değiştirme (atım) gerçekleştiği gözlenmiştir. Maksisum atım fayın orta kesimine rastlamaktadır. Efteni gölü güneyinde, 5 km.lik bölümünde normal eğim atım ile sağ yönlü doğrultu atım ölçülmüştür. Gölyaka yöresinde 17 Ağustos 1999 kırığı ile aşmalı olduğu 6 km.lik bölümünde, kırıktaki doğrultu akım doğudan batıya doğru azalmakta ve en batı ucunda birkaç cm.ye düşmektedir.

 17 Ağustos 1999 doğu Marmara depremi yüzey kırığı ise 43 km. boyunca kesintisiz izlenen bir kırık şeklindedir. 17 Ağustos kırığı ile aşmalı olduğu bölümün dışında, kırığın batı ucu oblik faylanma şeklinde gelişmiştir. Efteni gölü yöresindeki iki noktada yapılan gözlemde, oblik faylanma düzleminin eğimi yaklaşık 55 derece olarak ölçülmüştür.

 Şimdilik az sayıda yapılabilen ölçümlere göre maksimum sağ yönlü doğrultulu atıl, deprem kırığının orta bölümlerini oluşturan Beyköy - Dağdibi yöresindedir. Atım değerleri açısından yorumlandığında fayın 344(000)-350(000) boylamları arasına rastlayan bu kesimi makrosismik episantr olarak değerlendirilmiştir. Makrosismik episantr ile Efteni gölü arasına rastlayan batı kesiminde doğrultu atım ortalama 270-300 cm. dolayındadır. Buna karşın aynı merkezden doğuya doğru gidildiğinde atım miktarı sistematik olarak azalmakta ve doğu uçta sıfırlanmaktadır. Atım miktarında gözlenen bu değişim, depremin 17 Ağustos 1999'da Düzce fayının batı bölümünde gerçekleşen kırılmanın neden olduğu tetikleme sonucunda meydana geldiğine yorumlanabilir.

 17 Ağustos 1999 Marmara depreminde olduğu gibi 12 Kasım 1999 Düzce depreminde de can kaybına yol açan yapı hasarlarının çoğunluğu, zeminlerin niteliğine bağlı olarak gelişmiştir. Afetlerdeki yapı hasarlarının Gölyaka-Kaynaşlı hattı ve Düzce kenti olmak üzere iki bölgede yoğunlaştığı gözlenmiştir.

 Gölyaka-Kaynaşlı hasar zonu; bu zondaki yapı hasarlarının büyük çoğunluğu, deprem kırığının içinden geçtiği köy ve belde yerleşmelerindedir. Kırık üzerindeki en fazla hasar Kaynaşlı ile Hacıyakup Köyü arasındaki bölümdedir. Bu yerleşmelerde çok sayıda bina kırık tarafından fiziksel olarak parçalanmış ya da deformasyona uğratılmıştır. 17 Ağustos 1999 depremi ile karşılaştırıldığında, bu depremden fay zonu üzeri ve yakın çevresinde hasarlı yapı sayısının az olduğu görülür. Bu da yapı yoğunluğunun az olması yanında, yerleşim yerlerinin daha dayanımlı zeminler üzerinde bulunan en büyük yerleşme olan Kaynaşlı'da çok sayıda bina yıkılmış ve ağır hasar görmüştür.

 Depremde en fazla can kaybı ve yapı hasarı Düzce kentinde gerçekleşmiştir. Yapılan kısa süreli gözlemlerde kentteki binaların çoğunluğunun üç ve daha fazla katlı yapılar olduğu dikkati çekmiştir. Kısa süreli gözlemlerde zemin davranışları hakkında detay bilgi toplanamamış olmasına rağmen, 17 Ağustos 1999 depreminde Adapazarı'nda olduğu gibi yan yatmış ve devrilmiş yapılar olması hasarlarda, sıvılaşma yolu ile gerçekleşen zemin taşıma gücü yenilmesinin önemli payı olduğunu göstermektedir. Deprem kırığına 5-10 km. uzaklıkta olan kent, Düzce ovasını oluşturan gevşek alüvyon zeminler üzerindedir. Hasar, kent içerisinde belirli alanlarda yoğunlaşmıştır. Bu yoğunluk zonları olasılıkla yer altı suyu seviyesi yüksek olan eski akarsu kanal dolgularının oluşturduğu zeminlerdir. Doğrudan fay zonu üzerinde yer almayan ve Düzce ovası çevresinde göreli olarak sağlam zeminler üzerinde bulunan yakın çevre yerleşmelerinde (örneğin Gümüşova'da), Düzce'ye hasarın kıyaslanamayacak ölçüde az oluşunda, yerel zemin özellikleri belirleyici olmuştur.

BAŞLIKLARLA 12 KASIM DEPREMİ

 12 Kasım 1999 Düzce Depremi, Düzce fayının hareketi sonucu oluşmuştur.

 73 km. uzunluğunda olan bu fayın 30 km.lik batı bölümü 17 Ağustos 1999 depreminde kırılmış bulunuyordu. 12 Kasım 1999 depremi ise fayın 43 km. uzunluğundaki doğu bölümünün kırılması sonucunda oluşmuştur.

 Bu deprem, 17 Ağustos 1999 depremine neden olan KAF'ın kuzey kolunu oluşturan fayların en doğusunda bulunan segmenti üzerinde gerçekleşmiştir.

 12 kasım 1999 depremi, 17 Ağustos 1999'daki kırılmaların Düzce fayının doğu bölümünü tetiklemesi sonucu gelişmiştir.

 Deprem kırığının doğu bölümünü sağ yönlü doğrultu atımlı, Efteni gölü bölümü ise oblik faylanma mekanizmasını yansıtır. Kırık üzerinde ölçülebilen maksimum sağ yönlü yer değiştirme 410+/- cm., eğim atım ise 300 cm. dolayındadır.

 MTA-Ankara Üniversitesi tarafından hazırlanan 17 Ağustos 1999 Depremi sonrası Düzce Alternatif Yerleşim Alanlarının Jeolojik İncelemesi" adlı raporda, Adapazarı-Düzce arasında deprem riski artan faylar olarak Düzce fayının doğu bölümü ve Hendek arasında deprem riski artan faylar olarak Düzce fayının doğu bölümü ve Hendek fayı öngörülmüştü. 12 Kasım 1999 depremi ile Düzce fayındaki beklenti gerçekleşmemiştir.

 En fazla can kaybı ve yapısal hasar, deprem kırığı üzerinde bulunan yerleşmeler ile Düzce kentinde meydana gelmiştir. Gölyaka-Kaynaşlı hattındaki yapı hasarlarının çoğunluğu, deprem fayının parçalaması sonucunda, Düzce kentindeki hasar ise zayıf zemin özelliklerine bağlı olarak gerçekleşmiştir.

 Ulaşım alt yapısında da deprem kırığına ve heyelanlara bağlı olarak çeşitli deformazyonlar gelişmiştir.

 Bölgede geniş bir alanda yapılan ölçümler, suların ekoloji, direkt temas olmadığına göstermektedir. CH4 gazının devamlılığı bulunmamaktadır ve konsantrasyonu giderek düşmektedir.

 Depremin Büyüklüğü : 7.2

Enlem-Boylam : 40.768 Kuzey-31.148 Doğu

Odak Derinliği (h) : 14 km.

Faylanma Mekanizması : 1. Düzlem : 276/59/-167

2. Düzlem : 179/79/-32

Yüzey Kırığı : karada gözlenen 45-50 km.

Maksimum Yanal Atım :

1)-4.20 m. Düzce fayı doğu ucunda

2)-5.40 m. Düzce güneyi

3)-Batı ucunda, sağ yönlü yanal atım miktarı: 3 m.

4)-Eğim-yönlü düşey atım: 2.5 m.

5)-Doğu ucunda: sağ yönlü yanal atım miktarı:4.20m.