Merhabalar Sayın Hocam;

1-) Çevre ve Sağlık Teknolojilerinde İhtisaslaşan Üniversitemizin ihtisaslaşma kapsamında bölgemize yönelik birçok çalışma yürütmektedir. Bu kapsamda sizin yürüttüğünüz bir çalışma; tarımsal atıkların malç olarak kullanıma sunulması oldu. Bize “Malç” materyalinin nasıl yapıldığı hakkında kısaca bilgi verir misiniz?

Malç materyalleri tarımsal üretim alanlarında üreticiler tarafından doğrudan uygulanabileceği gibi, çeşitli ticari ürünler peyzaj alanlarında, karayollarında ve hobi bahçelerinde uygulanmaktadır. Ticari ürün olarak ülkemizde daha çok belediyeler, resmi kurumlar ve süs bitkileri sektöründe hizmet veren firmalar tarafından tercih edilmektedir.

Malç materyalleri için yaygın olarak polietilen veya kumaş taban örtüleri, taşlar ve bazı bitkisel materyaller kullanılmaktadır. Bu materyaller doğrudan kullanılabileceği gibi, bazıları estetik amaçlı boyanabilmektedir. Bitkisel kökenli ticari malçların elde edilmesi için bazı ağaç parçaları;  yonga, parçalama veya öğütme makinasında yonga haline getirildikten ve kurutulduktan sonra tercihen boyanarak ürün haline getirilmektedir.

2-) İsteyen herkes malçlama sistemini uygulayabilir mi? Özel bilgi ya da uzman desteği gerekiyor mu?

Tarımsal üretim alanlarında malç uygulamaları üretim sezonu süresince yapıldığı için daha kolaydır. Ancak peyzaj alanlarında kullanılan malçların uzun süre kalması istendiği için uzman desteğine daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Hangi alanda kullanılırsa kullanılsın etkinliğin artırılması ve oluşabilecek risklerin ortadan kaldırılması amacıyla uzman desteğinin alınmasını önermekteyim.

3-) Hangi tür tarımsal atıklar malçlama sisteminde kullanılabilir?

Malç materyali olarak; bölgede atık olan, daha ekonomik olarak başka bir alanda kullanılmayan, ücretsiz veya düşük maliyetli, uygulandığı alanda başka bir soruna neden olmayan ve hafif olmayan materyaller tercih edilmektedir. Bölgemizin tarımsal atıkları arasından malç için en uygun olduğunu düşündüğüm materyaller; budanmış fındık dalları ve danelik mısır saplarıdır.

4-) Malçlama uygulamasının faydalarından bahsedebilir misiniz?

Malçlamanın başlıca faydaları; ortama estetik kazandırmak, ortamdaki yabancı otları baskılayarak kültür bitkilerinin verimini artırmak ve daha iyi gelişmelerini sağlamaktır. Bu uygulama ışığı engellemek suretiyle başarılı bir yabancı ot kontrolü sağladığı gibi, bunun dışında bitkisel üretimde pek çok fayda sağlamaktadır. Toprağa serilen malçlar; topraktan buharlaşma yoluyla su kaybını azaltır, toprak sıcaklığını korur,  toprağı dona karşı korur, erozyonu önler, topraktaki organik madde miktarını artırır,  birçoğu topraktaki mikroorganizma faaliyetlerini artırır, bitki köklerinin daha iyi gelişmesini sağlar,  ürün kalitesini ve verimini artırır.

5-) Malçlama sistemi uygulanan araziden ne kadar sürede etki alınır, bu etkiyi korumak için dikkat edilmesi gereken uygulama sıklığı hakkında bilgi verebilir misiniz?

Yabancı otlar birçok faktöre bağlı olarak kültür bitkilerinde önemli düzeyde verim ve kalite kayıplarına neden olmaktadırlar. Uygulanan malçların türüne ve uygulama tekniğine bağlı olarak malçların etkinliği değişmektedir. Fındık gibi çok yıllık ve domates gibi sıraya dikilen kültür bitkilerinde uygulanacak malçların uygulama süresi, yağışların az olduğu ilkbahardan hasada kadardır. Yabancı otlar, kültür bitkileri ile olan rekabetleri vejetasyon dönemlerinin ilk 1-2 aylık döneminde daha fazla olmaktadır. Fındık gibi çok yıllık kültür bitkilerinde hasat sonrasında toprak işleme ve gübreleme başta olmak üzere bazı tarımsal uygulamalar için toprak üzerinde malç olması tercih edilmez. Diğer yandan, peyzaj alanlarında uygulanacak malçların ortamda bulunma sürelerinin ve kalıcılıklarının mümkün olduğunca uzun olması istenir. Renkli malçlar zaman içerisinde renklerini kaybettikleri için ve bazı bitkisel malçlar zaman içerisinde daha hızlı dekompoze oldukları için uygulamanın belli aralıklarla tekrarlanması gerekmektedir. Bu süre materyalin yapısına, uygulama tekniğine, iklime ve boyanın kalitesine göre değişmektedir. Peyzaj alanlarında tekniğine uygun şekilde uygulanmış bir malç materyalinin en az beş yıl ortamda etki göstermesi beklenmektedir.

6-) Üniversitemizin Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşması çalışmaları kapsamında bölgemiz çiftçilerine de katkı sağlıyor. Bölgemizdeki tarımsal atıkların ticari kazanca dönüştürülmesi hakkında çiftçilerimiz için yapılan çalışmalar var mı? Varsa bu çalışmaları bizimle paylaşabilir misiniz?

Bölgemizdeki üreticilerin bilgi düzeyini artırarak tarımsal üretim miktarını ve kalitesini artırmak,  tarımsal atıkları değerlendirerek sürdürülebilir tarıma ve ülkesel çapta yürütülen sıfır atık projesine katkı sağlamak, bölgemizdeki müteşebbise ihtiyaç duydukları konularda bilgiler vererek tarımsal atıklardan ticari ürün üretmeye teşvik etmek başlıca hedeflerimiz arasındadır. Bu hedef doğrultusunda bilgi ihtiyacı duyan üreticilere ve özel sektöre yönelik çeşitli eğitimler verilmektedir ve toplantılar yapılmaktadır. Tarımsal atıkların ticari kazanca dönüştürülmesi noktasında, Merkez olarak malç ve tarımsal kompost ürünlerine öncelik vermiş bulunmaktayız.

7-) Malçlama dünyada ve ülkemizde yeterince biliniyor mu? Yoksa yeni geliştirilmiş bir çalışma mı? Kısaca açıklayabilir misiniz?

Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de çeşitli amaçlarla tarım ve peyzaj alanlarında malç uygulamaları yaygın olarak yapılmaktadır. Bu uygulamalar daha çok peyzaj ve katma değeri yüksek olan kültür bitkilerinin yetiştirildiği üretim alanlarında tercih edilmektedir. Ülkemizde daha çok peyzaj alanlarında çam yongası ve taşlar tercih edilirken, tarımsal alanlarda ekonomik olması nedeniyle sentetik malçlar yaygın olup kumaş malçların kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Pratikte tercih edilen bu malç materyallerine önemli bir alternatif olan tarımsal atıklar, maliyetinin olmaması veya çok düşük olması yanında, atıkların değerlendirilmesi açısından da öncelikli olarak akla gelmelidir. Malç amacıyla ülkemizde buğday samanı tercih edilmekte olup budanmış dallar yanında arpa, dane mısır, pamuk ve ayçiçeği sapları, domates hasat artığı ve yerfıstığı kabuğu başta olmak üzere bölgelere bağlı olarak pek çok tarımsal atık değerlendirilebilir. Diğer ülkelerde de malç olarak sentetik veya çok çeşitli bitkisel veya doğal materyaller kullanılmaktadır.

8-) Hocam son olarak eklemek istediğiniz bir şey varsa, bizimle paylaşabilir misiniz?

Ülkemizde atıkların değerlendirilmesi konusunda kamu bilincinin artmış olması, sıfır atık projesi ve hızla kurulan millet bahçeleri nedenleriyle tarımsal atıklardan elde edilecek ürünlere olan talebin giderek artacağı tahmin edilmektedir. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2017 yılında sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde oluşan atıkları kontrol altına almak ve gelecek nesillere daha temiz ve yaşanabilir bir dünya bırakmak adına “Sıfır Atık” projesini hayata geçirmiştir. Diğer yandan, Cumhurbaşkanımızın himayesinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının koordinasyonunda 81 ilde toplam 81 milyon m² (8.100 hektar) alanda 154 millet bahçesi yapılması planlanmıştır. Daha iyi bir üretim ve daha iyi bir gelecek için tarımsal atıkların değerlendirilmesi konusundaki faaliyetler artırılmalı ve desteklenmeli, diğer yandan özel sektör tarımsal atıklardan daha fazla ürün üretmeye, çiftçiler ve diğer uygulayıcılar ise bu değerli ürünleri uygulamaya teşvik edilmelidir.